5/5 - (9 votes)
Još pre više od 7.000 godina, obale reke Dunav bile su dom jedne od najnaprednijih praistorijskih civilizacija Evrope – vinčanske kulture. Ova kultura je ostavila dubok trag u razvoju urbanog života, umetnosti i duhovnosti. Na samo 19 kilometara nizvodno od ušća Save u Dunav, smešteno na teritoriji opštine Grocka, nalazi se jedno od najznačajnijih nalazišta u Evropi – arheološko nalazište Vinča. Ovo izuzetno mesto nije važno samo za arheologiju Beograda, već i za sve ljubitelje istorije, kulture i nezaboravnih izleta pored reke.
Arheološko nalazište Vinča jedno je od onih izletišta oko Beograda koje spaja edukaciju, opuštanje i jedinstven pogled na Dunav. Zanimljivo je i to što se lokalitet može posmatrati i sa reke – tokom krstarenja. Nakon obilaska, šetnja dunavskim kejom i osveženje u nekom od obližnjih ugostiteljskih objekata učiniće ovaj odmor za vikend savršenim.
Lokalitet poznat kao Belo brdo čuva tragove vinčanske kulture, koja se prostirala oko 4.000. godine pre nove ere. Tada je bio vrhunac njene razvijenosti. Iako je prošlo više od šest milenijuma, ono što iznenađuje jeste urbanizacija koju su tadašnji stanovnici posedovali. Arheolog i kustos Muzeja grada Beograda koji se stara o nalazištu u Vinči Dragan Janković navodi da pre Vinče u Evropi nije postojalo nijedno naselje koje se može nazvati gradom. Vinča se smatra prvim evropskim gradom, a prema broju stanovnika i razvijenosti, u to vreme je nadmašivala čak i prve gradove Mesopotamije i Egipta.
Kuće su bile orijentisane pravilno, uvek u istom pravcu, što ukazuje na postojanje “urbanističkog plana” – izuzetna retkost za doba neolita. Građene su od drveta, pletera i blata, malterisane i spolja i iznutra, sa više prostorija i dobro izolovane, što govori o razvijenom razumevanju stanovanja. Veličine su se kretale između 40 i 100 kvadratnih metara. Umesto otvorenog ognjišta, Vinčanci su koristili peći sa dimnjakom, što ih čini pionirima “unutrašnjeg grejanja”.
Naselja su imala ulice i prolaze, verovatno i trgove, a neki arheolozi smatraju da je u Vinči postojao sistem ranog društvenog uređenja – organizovana zajednica sa podele rada i naprednim zanatima. Ova otkrića čine Vinču ključnim mestom za razumevanje neolitske arhitekture i urbanizma u Evropi.
U slojevima starim i do 6.000 godina, arheolozi su otkrili pravo bogatstvo predmeta: kamene i koštane alatke, posude za svakodnevnu upotrebu, keramičke ritualne vaze, ali i predmete luksuza kao što su ogrlice od školjki, jantara i bakra – što svedoči o trgovinskim vezama sa Srednjom Evropom i Mediteranom. Posebno se izdvajaju antropomorfne i zoomorfne figurine, među kojima su čuvene statue „Boginje majke“ i drugih simboličkih predstavnika duhovnog života. Mnoge od njih ukrašene su misterioznim znakovima koje neki istraživači smatraju ranim oblikom pisma – čak starijim od sumerskog klinastog pisma. Ovi nalazi ukazuju da su nosioci vinčanske kulture posedovali složeni sistem verovanja, rituala i umetnosti.
Zahvaljujući ovim otkrićima, arheologija Beograda je postala vidljiva na svetskoj mapi kulturnog nasleđa. Dodatno je dobila jedno od svojih najvrednijih nalazišta – trajni svedok jedne od najnaprednijih praistorijskih civilizacija Evrope.
Postavka se nalazi na lokalitetu Belo brdo, uz samu obalu reke, i iako je smeštena u skromnoj montažnoj baraci od oko 40 m², pruža autentičan uvid u život pre više od 6.000 godina. Izloženi su originalni nalazi, makete, kao i replike keramičkih figura, uz stručno osoblje koje rado deli dodatne informacije.
Do lokaliteta se najlakše stiže gradskim autobusom broj 307, koji saobraća iz pravca centra Beograda. Najbliža stajališta su Vinča (škola) i Vinčanska, a odatle se peške spušta niz ulicu Nikole Pašića, koja vodi pravo do keja i dalje do samog nalazišta.
Ulaznice su simbolične cene, a na licu mesta dostupne su brošure, knjige, kao i suveniri poput figurina vinčanske kulture. Parking je moguć u blizini lokaliteta za one koji dolaze kolima.
Za opušteni predah uz reku, posetioci mogu svratiti u caffe pizzeriju Da Vinči, smeštenu na samoj obali Dunava, poznatu po prijatnoj atmosferi i pogledu. Za ljubitelje ribljih specijaliteta, tu je i restoran Dora-Nele, koji se nalazi neposredno na vodi, u pravcu keja.
Ako planiraš duži boravak, u blizini je i edukativno-rekreativni kompleks Mali Dunav. Naročito je zanimljiv porodicama sa decom – savršen spoj rekreacije i učenja o životu uz reku. Takođe, preporučujemo etno domaćinstvo Mirovnica, koje nudi rustičan ambijent i autentičnu kuhinju. Ukoliko su u planu višestruki izleti i obilazak svih lepih mesta u okolini, Hotel Radmilovac sa svojim restoranom je idealan kao polazna tačka za vikend posete.
Zaljubljenici u istoriju Beograda u Vinči će tek otvoriti vrata jednog šireg vremenskog putovanja. Ne propustite da istražite i Rančićevu kuću i manastir Rajinovac ali i Kasnorimsku grobnicu u Brestoviku, Gročansku čaršiju i manastir Slanci koji čuvaju lokalni identitet i tradiciju ovog kraja. Ovde prošlost ne spava – ona diše kroz svaku ulicu, zgradu i pogled ka reci.
Iako možda manje atraktivna na prvi pogled od modernih šetališta ili adrenalinskih parkova, Vinča je jedna od onih destinacija koje ostaju zauvek urezane u pamćenju. Zbog svog značaja i dostupnosti, ovo popularno izletište Beograda zaslužuje više pažnje i u vašim planovima za vikend.
