Kuća Stevana Mokranjca

Iako se nalazi u samom centru grada, okružena brojnim savremenim sadržajima, kuća slavnog srpskog muzičara je uspela da opstane i ostane odličan primer impresivnog arhitektonskog ostvarenja iz druge polovine XIX veka. Stare kuće, između ostalog i kuća Stevana Mokranjca, kojih u ovom delu grada ima dosta pokazuju koliko je bogato kulturno nasleđe Beograda. Ova kuća zajedno sa ostalim građevinama, iz istog vremena, kojima obiluje staro jezgro grada, predstavlja pravo turističko blago koje prikazuje jedan karakterističan period kojim se naša istorija ponosi.

Kuća se nalazi na adresi Dositejeva 16, a sazidana je 1872. godine za Jakova Ignjatovića, građevinskog preduzimača, kao porodična kuća. U njoj je, za vreme tokom kog je živeo u Beogradu, stanovao Stevan Stojanović Mokranjac, najveći srpski kompozitor i najznačajnija ličnost srpske muzike na prelazu iz XIX u XX vek. Ova tradicionalna varoška jednospratna zgrada je proglašena za spomenik kulture zbog značajne ličnosti koja je deo svog života provela u njoj, ali i zbog svojih arhitektonsko- građevinskih odlika. Iako sa jednim spratom, kuća je veličanstvena i poseduje veći broj dekorativnih elemenata što prikazuje uticaj zapadnoevropskih umetničkih i arhitektonskih pravaca. U unutrašnjosti je sačuvana radna soba Stevana Mokranjca sa većim brojem ličnih predmeta i instrumenata, dok se u unutrašnjem delu placa nalazi komforno popločano gradsko dvorište.

Stevan Stojanović Mokranjac (1856 – 1914) je rođen u Negotinu. U istočnoj Srbijije završio osnovnu školu i stekao niže gimnazijsko obrazovanje. U tom periodu je pevao u crkvi i svirao violinu kao samouk. 1870. godine se seli u Beograd gde je završio više razrede gimnazije, posle čega nastavlja školovanje i usavršavanje u Nemačkoj i Italiji po važnim muzičkim institucijama kod ključnih ličnosti iz oblasti muzike. U periodu od 1893 do 1911 je učestvovao na brojnim turnejama po zemlji i inostranstvu, bio nastavnik muzike, zajedno sa kolegama bio jedan od osnivača prve muzičke škole u Srbiji, čiji je bio i direktor do smrti. 1906. Godine je izabran za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije, a 5 godina kasnije na istu funkciju u Francuskoj akademiji umetnosti. Njegova najznačajnija dela su Rukoveti – splet pesama zasnovanih na folklornim motivima iz Srbije, Makedonije, Bosne i Bugarske, zatim muzika za pravoslavna bogosluženja i mnoga druga. Tokom svog života skupljao je narodne melodije i ostavio u svojoj zaostavštini ogroman broj pesama i igara, odnosno svedočanstava o našem folkloru. Umro je 1914. godine u Skoplju, gde je i prvobitno sahranjen. Naknadno, 1923. godine njegove mošti su prenete u Beograd, gde je na Novom groblju sahranjen uz najveće počasti. Treba podsetiti i da je trenutno u opticaju novčanica od 50 dinara sa likom Stevana Stojanovića Mokranjca.

Ovaj deo Starog grada je pun uspomena, značajni spomenici i stare kuće u Beogradu se ovde nalaze, tu su brojni muzeji, galerije, Skadarlija, ali i poznati beogradski restorani, kafići i kafane. Sem spomenute muzičke škole „Mokranjac“ u Dečanskoj ulici, koja je i danas jedna od najznačajnijih muzičkih obrazovnih institucija, Beograd se Mokranjcu odužio i spomen bistom na Kalemegdanu.