Dom Jevrema Grujića

Dok se šetate centrom grada, potezom od Tašmajdana i Palilulske pijace ka Trgu Republike, zastanite na trenutak u Svetogorskoj ulici, centralnom delu vremešne trgovačke ulice odmah pored Ateljea 212. Tu graciozno stoji dom jednog od najznačajnijih političara i diplomata, Jevrema Grujića, čekajući da ga obiđete i uživate u njegovoj unikatnoj lepoti.  Već prvi pogled na dekoraciju fasade ove stare kuće, koja je skoro jedinstvena u Beogradu, će vam dati razlog da naslutite pored kakvog bogatstva prolazite često ne razmišljajući o tome da imate priliku da zavirite unutra i otkrijete njene tajne.

Zgrada se nalazi na teritoriji opštine Stari Grad, u Svetogorskoj ulici broj 17. U pitanju je spomenik kulture od velikog značaja i prva zgrada zaštićena od strane Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda. Kuću je počeo da gradi kao gradsku vilu gospodin Jevrem Grujić, a završena je 1896. godine, godinu dana posle njegove smrti. Arhitekta Milan Kapetanović je prevazišao sebe ostavljajući iza sebe prelepu građevinu kao kulturno nasleđe Beograda i Srbije koja nam pokazuje kako se živelo u Beogradu krajem XIX veka. Slikana dekoracija podražava tehniku zgrafita je rad italijanskog arhitekte italijanskog majstora dekorativnog slikarstva Domenika D`Andrea. U vreme neposredno po izgradnji ovde su se često organizovali gradski balovi koji su okupljali krem beogradske aristokratije, ali i skupovi diplomata. Tako je u ovom domu potpisan tajni ugovor Srbije i Bugarske za oslobođenje Južnih Slovena 1912. godine na kom je kasnije zasnovan Balkanski savez.

Kuća je poznata i po tome što je ovde 1967. godine ovde otvorena prva beogradska diskoteka. A onda su naslednici došli na odeju da bogatu porodičnu tradicijiu i predmete, kao i sam prostor učine pristupačnim za javnost. Vrata Doma Jevrema Grujića su se širom otvorila i ponudila svima neprocenjivo bogatstvo. Muzeji grada su dobili raskošan prostor u kome bi se održavale prikladne beogradske izložbe poznatih umetnika, kao i divni koncerti uživo. Tako je Beograd dobio 2015. godine Muzej srpske istorije, umetnosti, diplomatije i avangarde. Dom Jevrema Grujića je redovno otvoren i tokom prve manifestacije u Beogradu u svakoj Novoj Godini, odnosno „Ulici otvorenog srca“ koja se tradicionalno organizuje svakog 1. januara u Svetogorskoj.

Jovan Cvijić (1827 – 1895) je bio srpski diplomata i državnik, zaslužan za donošenje Prvog zakona o Narodnoj Skupštini 1858. Godine i jedan od predvodnika moderne Srbije. Ovaj zakon predstavlja fundament za modernu demokratiju. Rođen je 1927. godine u selu Darosavi, u Šumadiji. U Beogradu je završio gimnaziju i Licej, a kao državni stipendista je nastavio školovanje u Nemačkoj i Francuskoj, u Parizu. Zbog brošure koju je izdao u Francuskoj, a u kojoj kritikuje ustavobranitelje izgubio je stipendiju 1853. godine, ali je ipak godinu dana kasnije završio studije prava na Sorboni. Posle povratka u Beograd bio je neko vreme državni činovnik do Svetoandrejske skupštine 1858. Godine kada se pojavljuje kao značajna politička figura i vođe u svrgavanju kneza Aleksandra JŽKarađorđevića i dovođenju na vlast kneza Miloša Obrenovića. Za vreme vladavine kneza Mihaila Obrenovića bio je minstar pravde, a onda i član Velikog suda koji je učestvovao u oslobađanju optužene u „Majstorovićevoj zaveri. Zbog toga je bio osuđen na 3 godine zatvora, ali ga je knez ubrzo pomilovao. 1869. godine je bio izaslanik u Carigradu, potom član Državnog saveta, potom potpredsednik Narodne Skupštine, ministar unutrašnjih poslova, a onda ponovo ministržar pravde u vladi Stevče Mihailovića tokom čije vladavine su vođena dva tursko-srpska rata, a onda tokom Berlonskog kongresa 1878. godine Srbija dobila punu nezavisnost. Nakon toga istupa iz Vlade, biva ponovo izaslanik u Carigradu, potom i Parizu i Londonu. Umro je 1895. godine u Beogradu.

U blizini se nalazi pozorište „Atelje 212“, poznate stare kafane Beograda kao što su „Srpska kafana“, „Šumatovac“ i „Grmeć“, brojni kafići u centru grada i najbolji restorani u Beogradu.